Niniejsza działalność realizowana jest w zróżnicowanej formule poprzez:
- organizację/współorganizację konferencji, seminariów, szkoleń oraz warsztatów,
- organizację i rozwój studiów europejskich,
- prowadzenie studiów i badań kwerendalnych,
- realizację działalności wydawniczej, publikacyjnej i upowszechniającej naukę,
- realizację projektów badawczo-naukowych i edukacyjnych oraz ekspertyz dla administracji publicznej,
- realizację działalności biblioteczno-archiwalnej (przy zamiejscowym oddziale CEN w Łodzi funkcjonuje Biblioteka Centrum Dokumentacji Europejskiej posiadająca wielotysięczny księgozbiór tematyczny).
Ww. działalność realizowana jest we współpracy z krajowymi i zagranicznymi partnerami (m.in. CoE, EIU we Florencji, Wilton Park, MSZ, MNiSW, MEN, NCN, NBP, UŁ).
Centrum Europejskie Natolin dla celów statutowych administruje wyjątkowym w skali Europy Zespołem Pałacowo – Parkowym Natolin w Warszawie oraz zespołem historycznych oraz zabytkowych nieruchomości przy ulicy Piotrkowskiej w Łodzi.
CEN podejmowało i podejmuje w swoich analizach i programach badawczych takie obszary jak:
Pamięć europejska, historia i kultura Polski oraz regionu Europy Środkowej i Wschodniej, historia myśli europejskiej, biografistyka
Integracja z Unią Europejską wzmocniła zainteresowanie w naszym kraju szerokorozumianą historią, także w ujęciu myśli europejskiej. Jak wyglądała ewolucja idei, koncepcji, programów, która doprowadziła do obecnego stopnia integracji europejskiej na kontynencie, jakie były dzieje Polski i Europy, w szczególności regionu środkowoeuropejskiego w XX wieku? Jakie tradycje składają się na dzisiejszy projekt europejskiej jedności? W jakim stopniu polska myśl polityczna i dziedzictwo historyczne Polski zakotwiczyły się w pamięci Europy? W ramach programu Centrum Europejskiego Natolin prezentowane są teksty poświęcone tej problematyce, omawiane i polecane najciekawsze publikacje książkowe, organizowane konferencje i seminaria.
Instytucje i polityki Unii Europejskiej, edukacja europejska
Badania podejmowane w ramach programu Instytucje i polityki Unii Europejskiej dotyczą instytucjonalno-prawnych podstaw funkcjonowania Unii Europejskiej przed i po rozszerzeniu Wspólnoty. Celem programu jest wszechstronna analiza i prezentacja problematyki integracji europejskiej pod kątem reguł i mechanizmów rządzących zacieśnianiem współpracy państw i przenoszeniem kompetencji na szczebel wspólnotowy, a także konsekwencji tego faktu dla społeczeństw Europy.
Bezpieczeństwo atlantyckie w XXI w.
Badania podejmowane w ramach programu Bezpieczeństwo atlantyckie w XXI w. koncentrują się na strategicznych i instytucjonalnych podstawach sojuszu Stanów Zjednoczonych, Kanady i Europy. Celem programu jest definiowanie zmian zachodzących w układzie atlantyckim oraz analiza konsekwencji tego procesu dla roli „siły” oraz instytucji atlantyckich w procesie zmian geopolitycznych na świecie.
Forum Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych, bezpieczeństwo wewnętrzne i międzynarodowe
Wymiar Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych to jeden z najszybciej rozwijających się obszarów integracji europejskiej. Ta niezwykle ważna dziedzina integracji europejskiej cieszy się stale rosnącym zainteresowaniem zarówno polskiej opinii publicznej, jak też polityków, środków masowego przekazu i – rzecz jasna – naukowców oraz ekspertów. Celem programu jest konsolidacja wysiłków badawczych w tej dziedzinie, a także dokonanie kompleksowej analizy tego obszaru integracji europejskiej przez polskich specjalistów. W ramach programu funkcjonowała przez wiele lat sieć akademicko-ekspercka Forum Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych UE.
Europa i jej sąsiedzi, Polska i jej sąsiedzi
Badania prowadzone w ramach tego programu koncentrują się na politycznych i kulturowych aspektach oddziaływania Unii Europejskiej na państwa objęte Europejską Polityką Sąsiedztwa oraz relacjach Polski z jej sąsiadami, w szczególności w ujęciu regionalnym Europy Środkowej i Wschodniej. Celem programu jest zarówno bieżąca analiza rozwoju instrumentów służących rozwojowi współpracy jak również postrzeganie UE na obszarze krajów Partnerstwa Wschodniego.